Różnice językowe między ukraińskim a polskim – pozory podobieństwa
Na pierwszy rzut oka język ukraiński wydaje się Polakom bardzo podobny do ich ojczystego. Oba należą do grupy języków słowiańskich, mają wspólne korzenie i wiele zbliżonych brzmieniowo słów. Właśnie ta pozorna bliskość sprawia jednak, że tłumaczenie z języka ukraińskiego na polski wymaga szczególnej ostrożności. To, co wydaje się zrozumiałe na pierwszy rzut oka, często ma zupełnie inne znaczenie.
Profesjonalny tłumacz musi więc nie tylko znać oba języki, ale też rozumieć ich niuanse semantyczne, gramatyczne i kulturowe. W przeciwnym razie łatwo o błędy, które zmieniają sens całych zdań lub tworzą niezamierzone komizmy.
Fałszywi przyjaciele tłumacza – słowa, które mogą wprowadzić w błąd
Jednym z najczęstszych źródeł błędów w tłumaczeniach ukraińsko-polskich są tzw. fałszywi przyjaciele tłumacza – wyrazy, które brzmią podobnie w obu językach, ale mają zupełnie inne znaczenie.
To właśnie one są pułapką nawet dla osób dobrze znających oba języki na poziomie komunikatywnym, lecz bez doświadczenia w profesjonalnym przekładzie.
Oto kilka przykładów:
- 🇺🇦 магазин to nie „magazyn”, lecz „sklep”,
- 🇺🇦 фабрика to „zakład przemysłowy”, a nie „fabryka” w każdym kontekście,
- 🇺🇦 високий рівень to „wysoki poziom”, ale висока людина oznacza po prostu „wysoką osobę”, nie „ważnego człowieka”,
- 🇺🇦 одягати znaczy „ubierać kogoś”, a nie „ubierać się” (to byłoby вдягатися).
W tekstach technicznych lub urzędowych takie różnice mogą całkowicie zmienić sens przekazu. Przykładowo, przetłumaczenie słowa підприємство jako „przedsiębiorstwo” w kontekście prawnym jest poprawne, ale w dokumentach dotyczących edukacji może ono oznaczać „instytucję” lub „jednostkę organizacyjną”.
Profesjonalny tłumacz zawsze analizuje znaczenie słowa w danym kontekście, a nie opiera się wyłącznie na jego brzmieniu. Tylko wtedy tłumaczenie oddaje właściwy sens tekstu źródłowego i jest w pełni zrozumiałe dla polskiego odbiorcy.
Odmienna składnia i styl wypowiedzi w obu językach
Choć języki ukraiński i polski są bliskie, różnią się strukturą zdań, kolejnością wyrazów oraz stylem komunikacji. W języku ukraińskim powszechnie stosuje się konstrukcje bardziej emocjonalne, opisowe i melodyjne, natomiast język polski bywa bardziej rzeczowy i zwięzły.
Na przykład ukraińskie zdanie «Ми дуже вдячні за вашу підтримку і співпрацю» można przetłumaczyć dosłownie jako „Jesteśmy bardzo wdzięczni za wasze wsparcie i współpracę”, ale w języku polskim naturalniej brzmi „Serdecznie dziękujemy za wsparcie i współpracę”. Tłumacz musi więc zadbać o naturalność i płynność przekładu, a nie o dosłowne odwzorowanie struktury zdania.
Innym przykładem jest różnica w użyciu zaimków i czasowników zwrotnych. W języku ukraińskim często pomija się podmiot, podczas gdy w polskim wymaga się jego wyraźnego określenia. Zdanie «Потрібно звернутися до лікаря» (dosł. „Trzeba zwrócić się do lekarza”) w języku polskim tłumacz przekształci na „Należy zgłosić się do lekarza” – brzmi naturalniej, mimo że znaczenie pozostaje to samo.
Styl wypowiedzi to kolejny obszar, który wymaga wyczucia. Ukraińskie teksty urzędowe lub naukowe często mają bardziej rozbudowaną formę i częstsze użycie imiesłowów. W języku polskim takie konstrukcje brzmią ciężko, dlatego tłumacz musi umieć skrócić i uprościć zdanie bez utraty sensu.
Doświadczony tłumacz nie tylko przekłada, ale też dopasowuje ton wypowiedzi do polskiego odbiorcy – tak, by tekst był nie tylko poprawny, lecz również naturalny i przyjazny w odbiorze.
Właśnie dlatego profesjonalne tłumaczenie z języka ukraińskiego na polski to proces twórczy i analityczny zarazem. Wymaga biegłości w obu językach, świadomości kulturowej i umiejętności interpretacji kontekstu.
